Αρκαδία, Οι Μονές του Έθνους

ΑΡΚΑΔΙΑ, ΟΙ ΜΟΝΕΣ ΤΟΥ ΕΘΝΟΥΣ

ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ – ΣΤΕΜΝΙΤΣΑ – ΚΑΡΥΤΑΙΝΑ – ΒΥΤΙΝΑ – ΤΡΙΠΟΛΗ – ΑΓΙΟΣ ΠΕΤΡΟΣ

ΛΙΜΠΟΒΙΣΙ – ΙΣΑΡΗ – ΙΜ ΑΙΜΥΑΛΩΝ – ΙΜ ΦΙΛΟΣΟΦΟΥ – ΙΜ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ – ΙΜ ΚΕΡΝΙΤΣΗΣ

ΙΝ ΑΓΙΑΣ ΘΕΟΔΩΡΑΣ ΒΑΣΤΑΣ – ΙΜ ΠΑΝΑΓΙΑ ΜΑΛΕΒΗ

1η μέρα, Αθήνα – Δημητσάνα – Βυτίνα: Η προσκυνηματική εκδρομή στην Αρκαδία, ξεκινάει με πρωινή αναχώρηση του πούλμαν από την Αθήνα για τη Δημητσάνα με τα παραδοσιακά αρχοντικά. Θα επισκεφθούμε το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης και τους μπαρουτόμυλους που κατά τη διάρκεια του Αγώνα Κολοκοτρώνης διατηρούσε τη μεγαλύτερη μπαρουταποθήκη της Πελοποννήσου, με την περίφημη σχολή της. Ένα καταπράσινο πάρκο με τρεχούμενα νερά, 1,5 χιλιόμετρο έξω από τη Δημητσάνα, φιλοξενεί το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης, που υπόσχεται να σας μάθει τα πάντα για το νερό και τη δύναμή του. Τα ναστηλωμένα κτίρια ενός νερόμυλου με την συστεγασμένη νεροτριβή, ενός βυρσοδεψείου με την κατοικία του βυρσοδέψη και ενός μπαρουτόμυλου ζωντανεύουν τα παραδοσιακά επαγγέλματα της προβιομηχανικής κοινωνίας και τις εργασίες που στηρίζονταν στη χρήση του νερού. Κάθε ένα από τα αποκαταστημένα κτίρια των παλιών παραδοσιακών εργαστηρίων φιλοξενεί μια μόνιμη έκθεση με θεματικό περιεχόμενο σχετικό με το εργαστήριο στο οποίο στεγάζεται, ενώ στους εξωτερικούς χώρους του μουσείου οι επισκέπτες πληροφορούνται για τις υπόλοιπες μορφές χρήσης της υδροενέργειας. Συνεχίζουμε για το μοναστήρι της Παναγίας των Αιμυαλών. Η Μονή της Παναγίας των Αιμυαλών βρίσκεται 2,5 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της Δημητσάνας, λίγα μέτρα δεξιά της κοίτης του χειμάρρου που κατεβαίνει από το Ζυγοβίστι. Ιδρύθηκε το 1608, από τον Ιερομόναχο Γρηγόριο Κοντογιάννη και την αδερφή του μοναχή Ευπραξία Παϊσία Κοντογιάννη, που κατάγονταν από το χωριό Αιμυαλοί του Νομού Μεσσηνίας απ’ όπου πήρε και το όνομά της. Η Μονή κατ’ αρχήν ήταν χτισμένη μέσα στο βράχο, εκεί που σήμερα μπορεί να δει ο επισκέπτης αρκετά από τα ερείπια των πρώτων κελιών. Σήμερα παρουσιάζει μια άλλη όψη αφού έχουν χτιστεί νεότερες κατασκευές, ακόμη και το καθολικό έχει επεκταθεί σε σχέση με τις αρχικές διαστάσεις. Η τοιχογραφία είναι του έτους 1608. Διατηρείται σε πολύ καλή κατάσταση είναι δείγμα Βυζαντινής αγιογραφίας και ανήκει στην τέχνη της Κρητικής Σχολής, ενώ το ξυλόγλυπτο τέμπλο του καθολικού παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Σπουδαίο ήταν το έργο της Μονής Αιμυαλών στο πέρασμα των αιώνων. Προσέφερε σπουδαίες υπηρεσίες στα χρόνια της σκλαβιάς των Ελλήνων, αλλά και στον αγώνα για την απελευθέρωση του Έθνους. Είναι αρωγός στην καθημερινή δραστηριότητα των κατοίκων της περιοχής και συμμετέχειστη διάσωση και διάδοση του πολιτισμού. Μέχρι σήμερα έχει λειτουργήσει άλλοτε με άνδρες μοναχούς και άλλοτε με γυναίκες μοναχές. Στην τελευταία αυτή περίοδο από το 1995 μέχρι σήμερα λειτουργεί με μοναχούς από την Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου. Νότια της Δημητσάνας σε κοίλωμα βράχου της χαράδρας που διαρρέει ο Λούσιος ποταμός βρίσκεται ερειπωμένη μια από τις αρχαιότερες και ιστορικότερες μονές της Ελλάδας, η παλιά Μονή της Παναγίας Φιλοσόφου. Είναι κτίσμα του 963 μ.Χ. και ιδρύθηκε από τον Ιωάννη Λαμπαρδόπουλο – Φιλόσοφο και Πρωτοκρίτη του Νικηφόρου Φωκά. Είχε χαρακτηριστεί σταυροπηγιακή. Σήμερα διατηρείται αυτό το μικρό εκκλησάκι της Βυζαντινής τεχνοτροπίας του 10ου αιώνα με τις τοιχογραφίες του. Κοντά στα ερείπια της παλιάς μονής βρίσκεται η Νέα Μονή Φιλοσόφου που υπήρχε προ του 1691. Σώζεται μόνο η εκκλησία της βυζαντινής τεχνοτροπίας με πλούσια εικονογράφηση. Στη μονόπορη, έτσι λέγεται η περιοχή της παλιάς μονής, και σε όλο το νότιο μήκος της χαράδρας του Λουσίου υπήρχαν σπηλιές και σειρά ασκηταριών που καταστράφηκαν από τις επιδρομές των Σλάβων τον 7ο και 8ο αιώνα. Η περιοχή αναδείχτηκε σαν κέντρο παιδείας και πνευματικής καλλιέργειας την περίοδο της τουρκοκρατίας όπου λειτουργούσε Κρυφό Σχολειό. Εβδομήντα αρχιερείς και επτά Πατριάρχες μαθήτευσαν στο “Κρυφό Σχολειό” της Δημητσάνας. Η Μονή του Προδρόμου είναι κτισμένη στη ρίζα ενός απότομου βράχου στην αριστερή πλευρά της χαράδρας του Λουσίου, κοντά στα πανέμορφα χωριά της Στεμνίτσας και της Δημητσάνας. Το τοπίο είναι επιβλητικό και θυμίζει Μετέωρα και Μέγα Σπήλαιο. Ο ναός του Αγ. Ιωάννου του Προδρόμου είναι μονόκλιτη θολωτή βασιλική και κοσμείται με αξιόλογες αγιογραφίες. Τοιχογραφίες υπάρχουν και εκτός του ναού μαγνητίζοντας το βλέμμα κάθε επισκέπτη. Η μονή αυτή ως κοινόβιο μοναστήρι έγινε μάλλον στα μέσα του 16ου αι. αλλά από το 12ο αι. άκμαζαν στην περιοχή πολλά ασκητήρια με σπουδαιότερο αυτό του Τιμίου Προδρόμου. Επί τουρκοκρατίας (16ο αι.) τα ασκητήρια αυτά ενώθηκαν αποτελώντας τη Μονή. Από την αρχή της ίδρυσης έγινε σταυροπηγιακή. Κατά την επανάσταση του 1821 η μονή αποτέλεσε καταφύγιο και νοσοκομείο για τους αγωνιστές. Το 1834 η μονή διαλύθηκε λόγω ενός διατάγματος περί διάλυσης μονών, που έχουν κάτω από 7 μοναχούς. Το 1838 όμως έγινε ανασύσταση της μονής και γνώρισε μεγάλη ακμή υλική και πνευματική. Σήμερα στη μονή λειτουργεί εργαστήριο ζωγραφικής και ραπτικής ιερών ενδυμάτων και υπάρχει μια αξιόλογη συλλογή 1000 περίπου βιβλίων. Η μονή του Προδρόμου, συνεχίζοντας τις παλιές παραδόσεις, αποτελεί θρησκευτικό και πνευματικό κέντρο της περιοχής. Το πλήθος των επισκεπτών, που συρρέει κάθε χρόνο είναι τεράστιο, γιατί εκτός από την πνευματική ανάταση, που προσφέρει η μονή είναι κτισμένη σε ένα τοπίο απερίγραπτης ομορφιάς, πάνω σε επιβλητικούς βράχους, μέσα σε οργιώδη βλάστηση και από κάτω να ακούγεται το βουητό των νερών του ποταμού Λούσιου. Συνεχίζουμε για τη γραφική Βυτίνα, γενέτειρα του ιστορικού Κωνσταντίνου Παπαρρηγόπουλου, άφιξη στο ξενοδοχείο, τακτοποίηση στα δωμάτια, δείπνο και διανυκτέρευση.

2η μέρα, Βυτίνα – Ίσαρη – Τρίπολη – Αθήνα: Μετά το πρωινό μας θα επισκεφθούμε τη Μονή Κερνίτσης. Η Μονή ιδρύθηκε από τους αδελφούς Δήμου, Θεοφίλο και Συνοδινού Περτζοκολέα οι οποίοι το Μάρτιο του έτους 1116 έθεσαν το θεμέλιο λίθο καθ’ ομολογία τους, ενώ οι πρώτοι μοναχοί προήλθαν από την Νυμφασία. Το όνομά της το πήρε από την ομώνυμη πόλη Κερνίτσα, η οποία αρχικά κατοικήθηκε από Σλάβους. Η Μονή είναι φιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Στο πέρασμα των αιώνων γνώρισε μεγάλες λεηλασίες. Πολλά χειρόγραφα κάηκαν και κειμήλια μεγάλης αξίας χάθηκαν όπως π.χ. ένα πολύτιμο χρυσό Ευαγγέλιο. Κατά την Επανάσταση του 1821 δέχτηκε 7 φορές την επιδρομή του Ιμπραήμ. Πάντα όμως βοηθούσε και περιέθαλπε τους αγωνιζόμενους. Από το 1680 λειτούργησε και ήκμασε εκεί κρυφό σχολειό. Ιδρύθηκε πρώτα κατώτερο σχολείο και μετά μέση και ανώτερη σχολή. Μετά την επανάσταση ενίσχυσε και οικονομικά την Παιδεία, τα Ιερατικά σχολεία, τη σχολή της Χάλκης κ.α. Το 1940 η Μονή μετατράπηκε σε γυναικεία. Από το 1952 κυριάρχησε η μορφή της ηγουμένης Μαγδαληνής από το Βαλτεσινίκο Γορτυνίας. Στον περίβολο της Μονής ανατολικά είναι κτισμένος στην κεφαλή ενός βράχου ο Βυζαντινός Ναός της Κερνίτσας όπου βρίσκεται και η θαυματουργική εικόνα. Αναχώρηση για Μεγαλόπολη και για το παραδοσιακό πέτρινο χωριό Ίσαρη όπου βρίσκεται ο ναός της Αγίας Θεοδώρας, από τη στέγη του οποίου προβάλουν 17 δέντρα και από τα θεμέλια του αναβύζουν νερά. Το εκκλησάκι σε συνδυασμό με το κάλλος του τοπίου, την οργιώδη βλάστηση και τα τρεχούμενα νερά αποτελεί παγκόσμιο φαινόμενο. Το μικρό εκκλησάκι είναι Βυζαντινής εποχής, κτισμένο τον 12ο αιώνα μ.Χ. από πέτρα και χώμα. Κάτω από τον Ναό τρέχει το Αγίασμα που διατηρείται όπως ο αγιασμός. Στην στέγη του είναι φυτρωμένα 17 δέντρα με κορμούς σε διάφορες διαμέτρους και διαφορετικό ύψος όπου πολλά ξεπερνούν 16-18 μέτρα. Το παράξενο είναι ότι τα δέντρα αυτά είναι πανύψηλα και δεν έχουν καθόλου ρίζες. Έχει υπολογισθεί από τον όγκο των κορμών και των κλαδιών ότι το εκκλησάκι αυτή τη στιγμή έχει στην στέγη του βάρος ίσα με 10 τόνους όταν τα δέντρα είναι σε «ηρεμία». Τον χειμώνα που πνέουν ισχυροί άνεμοι το βάρος πολλαπλασιάζεται. Το εκκλησάκι είναι αφιερωμένο στην Αγία Θεοδώρα της Βάστας, η παράδοση αναφέρει ότι αυτό το Θαύμα της Φύσης έχει σχέση με τη μαρτυρική ζωή της Αγίας Θεοδώρας, η οποία με βαθιά πίστη προσευχήθηκε: «Ας γίνουν τα μαλλιά μου δένδρα και το αίμα μου ποτάμι για να ποτίζει τον ιερό τούτο τόπο». Γιορτάζει στις 11 Σεπτεμβρίου κάθε χρόνο. Χιλιάδες άνθρωποι επισκέπτονται το εκκλησάκι για να προσκυνήσουν και να θαυμάσουν αυτό το μοναδικό σύμπλεγμα, ένα ανεξήγητο θαύμα της φύσης κυριαρχεί στο γαλήνιο αυτό τοπίο. Στην επιστροφή μας προς Τρίπολη, φτάνουμε στον Άγιο Πέτρο, ένα όμορφο χωριό χτισμένο στους πρόποδες του Πάρνωνα. Εκεί θα προσκυνήσουμε στο Μοναστήρι της Παναγίας Μαλεβής, η οποία είναι η πιο φημισμένη μονή της Κυνουρίας και προσελκύει μεγάλο αριθμό προσκηνητών. Χτισμένη στις πλαγιές του Πάρνωνα και σε υψόμετρο 950 μ. περιβάλλεται από δάσος της σπάνιας και προστατευμένης ποικιλίας του δενδρόκεδρου. Προεπαναστατικά το μοναστήρι αποτέλεσε καταφύγιο των κλεφταρματολών. Ανάμεσά τους ήταν και ο καπετάνιος Ζαχαριάς ο Βαρβιτσιώτης. Από το 1802 μέχρι το 1805 η Μονή ανοικοδομήθηκε με εργασία και δαπάνες των κατοίκων της περιοχής. Κατά την επανάσταση χρησιμοποιήθηκε σαν νοσοκομείο και σαν στρατόπεδο. Το 1825 καταστράφηκε μερικώς από τον Ιμπραήμ που κατά τη διάβασή του εκεί συνάντησε αντίσταση. Μετά την απελευθέρωση ανακαινίστηκε. Το καθολικό της Μονής είναι μικρός μονόκλιτος σταυρεπίστεγος ναός με τρούλο και περιέχει την εικόνα της Παναγίας, η οποία θεωρείται ότι είναι έργο του 1360. Η εικόνα θεωρείται θαυματουργή και πλήθη προσκυνητών συρέουν κάθε χρόνο για να την προσκυνήσουν. Στον περίβολο της μονής έχει κτιστεί νέος επιβλητικός ναός αφιερωμένος στην Παναγία. Δίπλα από τη μονή βρίσκεται η όμορφη μικρή εκκλησία του Οσίου Νείλου. Το συγκρότημα της μονής περιλαμβάνει επίσης μεγάλη νεόδμητη πτέρυγα με ξενώνες και άλλους βοηθητικούς χώρους. Αναχώρηση για την Αθήνα και άφιξη αργά το απόγευμα.